Dos díes dempués de la escamuchina de los humanos, que dexara a la so castra tostando guiaes, el Sol escucaba con medrana y rocea tres de los cordales. Enagora nun-y pasare del too'l sustu enorme que llevare apocayá y tarrecía abondo arremeyar el so güeyu. L'únicu rastru que quedare de la estroza humana yeren unos cuantos borrones de chatarra, armamentu y cadarmes, espreganciaos al debalu per ende y afumando en silenciu.
A un tiru piedra d'ún d'esos borrones había una calva nun prau. Nella, el Cabezaleru Llimiagu agüeyaba cómo un llimiagucu pecigañaba, desdexáu y pámpana arriba, arrecostináu nun tallu yerba. Emberriacáu polo que taba viendo, el Cabezaleru Llimiagu nun foi p'aguantase y esberridó:
"¡Qué, folgando!. ¿Tu que quies, morrer de fame cuando aporte l'iviernu?. ¡Yá tas llevantándote y diendo a andechar colos demás!. ¡Venga, h.ispiando!".
El probe llimiagucu, al vese esconsoñáu d'aquella manera, púnxose pálidu arreguiláu nel so xefe, y ensin gorgutar pallabra, coló a carrenderes a ponese a la xera.
Dientro l'aruelu de la calva'l prau, los llimiagos entainaben arrecostinando fueyes pa tener qué comer pel iviernu cuando tuvieren qu'empozar nel abellugu. Esi guariz yera un pozu furáu metanos la calva que tenía dos galeríes horizontales, una allugada pa la manzorga y otra pa la drecha y un poco más abaxo que la primera. Debiera ser de dalgún topu que lu abandonare.
Tando asina embizcaos nel llabor, pintó qu'aportaren hasta la mesma llende de la calva'l prau la triba de los cascoxos guiaos pol so cabezaleru. Al vese entientes, llimiagos y cascoxos quedaron empapirotiaos mirándose ente ellos. El Cabezaleru Llimiagu, resfregando los güeyos, díxo pa sigo: "¡Recóime, un llimiagu ensin cáscara!".Y el Cabezaleru Cascoxu, tan plasmáu como'l so colega, glayó pa los sos adientros: "¡Rediosla, un cascoxu ensin cáscara!".
Cuando-yos pasó la sorpresa y yá más aposentaos, los dos cabezaleros empobinaron a la escontra ún del otru y al atopase entamaron a falar:
-Bones...nós veníamos per equí porque nos dixeron que per esta zona había un abellugu pa pasar l'iviernu. Y como xela tanto tenemos que nos protexer, porque sinón igual morremos de fríu -dixo'l Cabezaleru Cascoxu.
-Mialma que ye verdá -contestó'l Cabezaleru Llimiagu-. ¿Veis esi furacu qu'hai ehí?. Pues ye la entrada al abellugu. Si queréis podéis quedar, porque tien dos galeríes y nós namás qu'ocupamos una.
-¡Gracies, hom!. Mirái, si queréis podemos echavos una gabita p'acarretar fueyes y asina, andechando xuntos, podremos acabar primero y , de pasu, facenos más amigos.
Y echando'l preste, cascoxos y llimiagos punxéronse xuntos a la xera.
Aportare l'iviernu y nes galeríes del pozu afayábense cascoxos y llimiagos dispuestos a pasar esa estación tan abegosa pa ellos. Pero, col primer orbayu, una fueya que quedare al borde'l furacu piló col pesu del agua y cayó dando picos rabucos hasta posase nel fondu. El Cabezaleru Llimiagu y el Cabezaleru Cascoxu, que la vieren baxar, entamaron a esbariar p'abaxo pa poder pañala y llevala pa la galería de so. Cuando aportaron a ella, empecipiaron a tirar cadún per un llau ensin que nengún de los dos llograre l'oxetivu d'arramplar cola fueya.
-¡A ver, suelta ehí, qu'esa fueya ye mía porque l'algamé yo primero! -reburdió enfurruñáu'l Cabezaleru Cascoxu.
-¡Ca, nin lo suañes, la fueya ye mía, que la mio galeria ta asitiada perriba la tuya y vila yo pasar primero per delantre les mios ñares! -retrucó engamberriáu'l Cabezaleru Llimiagu.
Y como por más que puxaben nengún de los dos yera p'arrampuñá-y la fueya al otru, cansaron llueu d'una xera tan inútil y entamaron a engarrase, arrollicándose pel fondu'l pozu ente iñíos y bocayaes. Dempués de llevar un cachu amarrándose, el Cabezaleru Llimiagu, fartucu d'arrollicones, sacó un cuernu y puñó al Cabezaleru Cascoxu na barriga, faciéndo-y un furacu per onde escomenzó d'esmenu a esquitar sangre blancuzo. Al vese feríu de muerte, el Cabezaleru Cascoxu engurullóse dientro la so cáscara a dar les boquiaes y morrió.
La castra de los cascoxos, cuando vieron al so xefe muertu, encerriscáronse de roxura y xuraron vengar aquella muerte desaniciando a tolos llimiagos. Pero los llimiagos nun s'acuruxaron y anició entonces la griesca más gafa que se conociere nenyuri so la tierra. Y allá una vegadona de truñonaes, taragaños, cáscares frañucaes y cuerpos estrapayaos, acabó la gran guerra que fixo desapaecer a los llimiagos y a los cascoxos.
Dos díes dempués de la escamuchina de llimiagos y cascoxos, y cuatro de magar la de los humanos, el Sol, apináu de llerza, amatagábase tres los cordales ensin atrevese a asomar el so güeyu doráu. Tán axorizáu quedare, que se xuró a sigo mesmu que, si les coses siguíen asina, diba plantegase seriamente nun volver a escucar enxamás per ellí. Los borrones de la engarradiella de los humanos siguíen afumando tovía, y pel furacu del abellugu de la calva'l prau, salía un fedor a mortizu que tiraba p'atrás.
A un tiru piedra de la calva de los cascoxos y los llimiagos, y a dos d'un de los borrones de los humanos, había una sebe. Xunto a ella, el Cabezaleru Saltapraos agüeyaba cómo un saltapraducos apigazaba, folgando a la perllonga, arrecostináu nun tallu yerba. Entós, el Cabezaleru Saltapraos, encabritáu dafechu polo que taba viendo, púnxose a gritar al alto la lleva:
"¿Pero tu que faes ehí arroncháu?. ¡Nun te da vergoña reviciar d'esa manera!. ¡Venga, llevántate y ponte darréu a andechar colos demás!".
El probe saltapraducos, con un ñudu en gargüelu pol sustu qu'acabare de llevar, llevantóse darréu y salió a carrenderes a sumase al trabayu.
El Cabezaleru Saltapraos, mirólu colar, y sofitando les pates d'alantre nos cadriles, reburdió esmolecíu mientres ñegaba ximielgando la tiesta:
"¡Ñon, si cuando yo digo que nos van acabar comiendo les sopes les faltosones de les gates de lluz...!".
